Co warto wiedzieć przed wyjazdem freeride'owym

Lawiny, sprzęt, ubezpieczenie, a przede wszystkim głowa na karku...

Jazda poza wyznaczonymi trasami zawsze budziła duże zainteresowanie narciarzy i snowboardzistów. Brak ograniczeń, zmienne ukształtowanie terenu, zróżnicowana struktura śniegu, przeszkody terenowe i naturalna sceneria - freeride tłumaczy dlaczego właśnie jeździmy na nartach i snowboardach. Wolność i szczęście jaką daje szusowanie po dzikich stokach jest uzależniająca, ale bywa też niebezpieczna. Aby w pełni cieszyć się wyjazdem w wersji "free" należy wcześniej przemyśleć sobie kilka spraw. Wszystko po to, aby zminimalizować ewentualne zagrożenia.

Do najważniejszych rzeczy, którym trzeba poświęcić uwagę przed ruszeniem na górę należą:

• ocena warunków śniegowych i pogodowych,
• posiadanie specjalistycznego i sprawnego sprzętu,
• wybieranie najwłaściwszych linii zjazdu oraz ewentualnego podejścia,
• odpowiednie zachowanie się w terenie.

Warunki

W górach najważniejsza jest ocena stopnia zagrożenia lawinowego. W tym celu bardzo ważne jest śledzenie komunikatów pogodowych w internecie lub bezpośrednio w stacjach narciarskich, ewentualnie uczestnictwo we wszelkich (nawet podstawowych) kursach i szkoleniach, co umożliwi samodzielną ocenę warunków. SnowShow na swoich wyjazdach zawsze gwarantuje wszelką pomoc w tym zakresie coraz częściej zapewniając także rzetelne przeszkolenie i opiekę przewodników.

Lawiny to bez wątpienia najbardziej niebezpieczna pułapka na jaką możemy natknąć się na górskich zboczach. Ich ewentualne zejście jest zdeterminowane wieloma czynnikami, które wpływają również na ich rodzaj. Wyróżniamy:

• lawiny deskowe - najbardziej zdradliwe, powstałe pod wpływem promieni słonecznych lub przez obciążenia (np. narciarza) działającego na świeżo nawiany śnieg w miejscu pochyłym pokrytym lodową skorupą,
• lawiny pyłowe - notowane raczej na wyższych wysokościach (powyżej 4000 m. n.p.m.), powstające na bardzo stromych stokach, posiadające bardzo dużą prędkość i duże ciśnienie, niemalże "wsysające" napotkane przeszkody do środka,
• lawiny ze śniegu osiadłego - powstałe po zawietrznej stronie stoków poprzez odkładanie się grubej warstwy śniegu na skutek działania wiatru, posiadająca charakterystyczne duże bryły śnieżne o dużej wadze,
• lawiny gipsowe - powstałe na stokach nawietrznych w wyniku kruchości i łamliwości śnieżnych tafli, wyprofilowanych przez wiatr,
• lawiny śniegu ziarnistego - posiadające największą siłę zniszczeń lawiny, powstałe w wyniku obsunięcia całej pokrywy mokrego śniegu aż do gruntu (najczęściej obserwowane na wiosnę).

Stopnie zagrożenia lawinowego

Zgodnie z obowiązującymi zasadami bezpieczeństwa wyróżniamy pięć stopni zagrożenia lawinowego, którym odpowiadają symbole widoczne na tablicach oraz w komunikatach pogodowych (w Polsce są one identyczne jak w Austrii, Czechach i na Słowacji)

V stopień

Zagrożenie bardzo duże - opad 70-100 cm, pokrywa śnieżna chwiejna, lawiny często występują samoistnie, obowiązuje bezwzględny zakaz wyjścia w góry.

IV stopień

Zagrożenie duże - opad 40-70 cm, pokrywa słabo związana na większości stromych stoków, lawiny mogą powstawać samoistnie, należy poruszać się jedynie bezpiecznymi szlakami i trasami, zaleca się zaniechanie wyjścia w góry.

III stopień

Zagrożenie znaczne - opad 20-40 cm, słabo związana pokrywa śnieżna, mechaniczne zejście lawiny może spowodować pojedynczy człowiek, ale istenieje także ryzyko samorzutnego zejścia, należy omijać stoki nawiane śniegiem.

II stopień

Zagrożenie umiarkowane - opad 10-20 cm, zejście lawiny możliwe przy znacznym obciążeniu na bardziej stromych stokach, nie należy wchodzić do żlebów i na bardzo strome stoki.

I stopień

Zagrożenie nieznaczne - brak opadów przez dłuższy czas, stabilna pokrywa śniegowa, zejście lawiny możliwe tylko przy dużym nacisku (grupa narciarzy) na pokrywę na skrajnie stromych stokach, bezpieczne warunki do uprawiania sportu i turystyki.

Czyhające zagrożenia powodują, iż jazda poza trasowa nigdy nie może być samodzielna. Najlepiej jest to robić z przewodnikami górskimi z danego regionu lub przygotowanymi instruktorami, którzy znają teren i potrafią ocenić stopień jego trudności w różnych warunkach pogodowych.

Poza lawinami w górach czekają na nas także inne zagrożenia.

Sprzęt

Stricte freeride'owy sprzęt to przede wszystkim szersza powierzchnia styku ze śniegiem (w przypadku nart ich szerokość pod butem zaczyna się od 100 mm). Stosukowo umiarkowana sztywność (odpowiednia konstrukcja rdzenia), łagodne taliowanie zapewniają pełną kontrolę podczas skrętów o dłuższym promieniu i łagodnych przejściach z krawędzi na krawędź. Amortyzują też lądowanie przy ewentualnych skokach.

Deski i narty do freeride'u są dłuższe niż do jazdy po stokach.

Do podstawowych systemów dodanych wraz z rozwojem freeride'u z pewnością zaliczyć należy rocker'a, czyli podgięcie przodów nart (czasem na znacznej długości), ułatwiające wypływanie desek na powierzchnię śniegu. Rocker stosowanych jest też w deskach snowboardowych. Obecnie takie systemy stosowane są niemalże we wszystkich sprzętach przeznaczonych do freeride, big mountaing ale także i innych grupach.

Podczas uprawiania jazdy po niewyznaczonych trasach podstawowe wyposażenie (narty, snowboard, buty, kask, kijki itd) nie jest wystarczające. Wymagany jest także specjalistyczny sprzęt ratunkowy. Nawyk zabierania ze sobą transmitera, łopatki lawinowej i sondy jest po prostu koniecznością. To absolutne minimum.

• Transmiter to nic innego jak detektor wyposażony w anteny, który precyzyjnie za pomocą sygnalizatora dźwiękowego wskazuje nam nasze położenie w przypadku gdy znajdziemy się pod śniegiem. Takie urządzenie ułatwia i bardzo przyspiesza ewentualną akcję ratunkową.
• Łopatka lawinowa to także konieczność, do kopania podczas akcji nie używajmy rąk, nart lub snowboardu (te dwa ostatnie mogą spowodować spore uszkodzenia ciała osoby ratowanej).
• Sonda natomiast to nic innego jak kilkumetrowa (najczęściej 2,5-3 metrów) składana tyczka wykonana z aluminium, którą nakłuwa się lawinisko w rejonie wskazywanym przez detektor, żeby dokładnie określić miejsce zasypania ofiary. Wiele osób zawdzięcza życie tak prostemu urządzeniu.

Wśród sprzętów pomocnych w trudnym terenie jest także wiele nowoczesnych, bardzo efektywnych systemów wspomagających nas przy ewentualnych zagrożeniach (np. plecaki ABS z innowacyjnym systemem poduszek powietrznych, snow-leashe chroniące przed utratą sprzętu itp.).

Kursy i ubezpieczenie

Jeżeli chcecie umieć wyciągać wnioski na podstawie obserwacji stabilności pokrywy śnieżnej, pogody a także ukształtowania terenu, prawidłowo posługiwać się sprzętem lawinowym oraz przejść szkolenie z zakresu radzenia sobie ze stresem podczas niespodziewanych sytuacji w górach namawiamy do udziału w kursach organizowanych przez Polskie Stowarzyszenie Freeskiingu oraz TOPR

Pamiętajcie, ze wybierając się na wyjazd z zamiarem jazdy freeride powinniście bardzo skrupulatnie prześledzić zakupione wcześniej oferty ubezpieczenia. Nie zawsze jazda "poza trasowa" jest objęta jej warunkami. Bardzo często nazwana jest wersją "ekstremalną", za którą ubezpieczyciel oczekuje dodatkowej opłaty. Warto z niej skorzystać, aby spokojnie i bez zmartwień spędzić wymarzone dni w górach.

Technika

Freeride to wolność w każdej postaci. Jedyne ograniczenia wynikają z ukształtowania terenu, napotkanych przeszkód i warunków.

Wszystkie obrane linie prowadzące w dół powinny być dobrze przemyślane zanim wykonamy pierwsze skręty. Nie można zapominać jednak o specjalnej technice jazdy w głębokim śniegu. Przede wszystkim ważne jest trzymanie nóg na całej swojej długości w miarę blisko siebie, co powoduje zwiększenie powierzchni stania na nartach. Ciężar ciała w każdym skręcie powinien być przeniesiony z odpowiednią dynamiką na tyły nart. Trzeba pamiętać, że przy tak ułożonej sylwetce łatwiej nabieramy prędkości. Jednak freeride do dziedzina, w której prędkość to nasz sprzymierzenieć. Jazda w nieprzetartym terenie wymaga wydłużonych skrętów o łagodnym promieniu. Nie korzysta się tu z dynamicznych przejść z krawędzi na krawędź czy mocnego dociskania nart do podłoża. Ważne aby prowadzenie linii odbywało się wyjątkowo pewnie i spokojnie.

Sport ten bezsprzecznie nie wyklucza tricków. Chyba każdy rozwijający się narciarz czy snowboardzista marzy o skokach w nieprzetartym terenie. Tutaj prawdziwe trudności kryją się przede wszystkim w głowie. Jednak przed pierwszymi próbami należy upewnić się co do trudności skałki lub nasypu z którego chcielibyśmy skoczyć oraz przede wszystkim sprawdzenie bezpieczeństwa najazdu oraz lądowania.

Polecamy poszerzenie wiedzy na temat wszystkich powyższych tematów.